کنترل عصبانیت

درمان قطعی رهایی از یک رذیله اخلاقی صرفا به این نیست که در هنگام غلیان و بروز آن رذیله برای دفع آن اقدام کنیم بلکه وقتی میدانیم دچار یک رذیله اخلاقی شده ایم قبل از اینکه آثار و صدمات دیگری از ناحیه آن بر ما وارد بشود باید در صدد رفع آن باشیم. این مثل ان است که رهبر یک کشوری میداند که کشورش در معرض شورش متجاوزان و دشمنان است و دست بر دست نهاده و کاری برای جمع نمودن قوای نظامی و تجهیز آنها انجام ندهد و دست بر دست هم گذاشته و صرفا هنگامی که کشورش مورد هجوم دشمن قرار گرفت تازه به فکر دفاع از کشورش بر آید بدیهی است که در چنین موردی هیچ امیدی برای پیروزی در برابر دشمنان برای او و کشورش نیست

برای درمان قطعی باید قبل از اینکه دچار عصبانیت شوید یعنی در همین زمانی که عصبانی نیستید و در حالت تعادل کامل قرار دارید راهکارهای موجود برای رفع این رذیله را در خود نهادینه کرده و با مرور زیاد این راهکارها ملکه ای از علم و توجه و آگاهی به اثرات سوء این رذیله در خود مهیا سازید این مثل آن است که ما قبل از مبتلا شدن به یک بیماری کشنده از قبل خود پیشگیری کرده و با واکسیناسیون نمودن خود سلامت خود را تضمین نماییم. 
توجه به نکته ای که عرض کردم از این جهت حتی برای کسانی که مبتلا به این رذیله نشده اند بسیار ضروری است و همه ما ولو اینکه گرفتار یک رذیله اخلاقی نشده ایم باید دائما در زمینه بروز رذائل و صدمات آنها و راهکارهای رهایی از آنها مطالعه و تحقیق داشته باشیم.

اما راهکارهایی که برای کنترل عصبانیت وجود دارد به طور خلاصه از این قرار است:
1- مهمترین کاری که باید برای دفع یک رذیله اخلاقی انجام داد توجه به اثرات سوء و مخرب آن رذیله در خود و اطرافیانمان است. اثراتی که بروز آنها حتمی است و در آیات و روایات نسبت به برخی از آنها اشاره شده است.
بدیهی است که بسیاری از قتلهای عمدی و غیر عمدی بخاطر بروز یک عصبانیت است که شخص عصبانی راهی جز قتل و جنایت برای کنترل عصبانیت خود نیافته است. یعنی عدم کنترل یک عصبانیت معمولی از طریق راهکارهای اصولی و منطقی آن بسیاری از موارد موجب می شود که فرد دچار قتل و خونریزی شود و عمری در دنیا و نیز تا ابد در آخرت دچار حسرت و پشیمانی گردد.
توصیه من به شما این است که روایاتی که در مورد بیان آثار سوء عصبانیت در دنیا و اخرت بیان شده مطالعه بفرمایید
مثلا 
امام على علیه السلام می فرمایند:

بِئسَ القَرینُ الغَضَبُ: یُبدِى المَعائبَ ویُدنِى الشَّرَّ وَیُباعِدُ الخَیرَ؛
خشم هم نشین بسیار بدى است: عیب ها را آشکار، بدى ها را نزدیک و خوبى ها را دور مى کند.
همچنین امام صادق علیه السلام می فرمایند:

لَیسَ مِنّا مَن لَم یَملِکُ نَفسَهُ عِندَ غَضَبِهِ؛
کسى که هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نیست.
و یا امام هادى علیه السلام می فرمایند:

اَلغَضَبُ عَلى مَن تَملِکُ لُؤمٌ؛
بر زیردستان خشمگین شدن نشانه پَستى است.
همچنین توجه به روایاتی که فروخوردن خشم را کمالی برای انسان میدانند نیز مفید است. مثلا امام صادق علیه السلام فرمودند:

ما مِن عَبدٍ کَظَمَ غَیظا إِلاّ زادَهُ اللّه عَزَّوَجَلَّ عِزّا فِى الدُّنیا وَالخِرَةِ؛
هیچ بنده اى خشم خود را فرو نخورد، مگر این که خداوند عزّوجلّ بر عزّت او در دنیا و آخرت افزود.

برخی دیگر از راهکارهای کنترل عصبانیت به اختصار از این قرار است:
2- سعی کنید از هر چیزی که موجب عصبانیت و ناراحتی شما می شود پرهیز کنید و یا اگر چیزی شما را عصبانی کرد زود آن محل را ترک کنید و خود را به کاری مشغول سازید
3 خود وضو گرفتن و گاه غسل با اب خنک کردن نیز برای رفع آتش عصبانیت مفید است 
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند:
اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّیطانِ وَاِنَّ الشَّیطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُ بِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُکُم فَلیَتَوَضَّ؛
خشم از شیطان و شیطان از آتش آفریده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه یکى از شما به خشم آمد، وضو بگیرد.
4-در هنگام عصبانیت به این نکته توجه کنیم که اگر ما از اشتباهات دیگر درگذریم در روزی که خود محتاج عفو و بخششیم شامل عفو و رحمت الهی قرار می گیریم خداوند در قرآن مجید در توصیف مومنین می فرماید : (وَ الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُون: و کسانى که از گناهان بزرگ و زشتکاریها خود را به دور مى‏دارند و چون به خشم درمى‏آیند درمى‏گذرند.( الشورى : 37)
5-گفتن ذکر شریف «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»
6-گفتن ذکر شریف «لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» چون در حدیثی وارد شده که ابلیس به حضرت موسی گفت: از خشم بپرهیز و زمانی که خشمگین شدی بگو (لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم) که در اثر آن خشم تو فرو می نشیند.
7-یکی دیگر از راه های درمان عصبانیّت فرستادن ذکر شریف صلوات است که امید است مۆمنین با این ذکر زیبا و دلنشین بتوانند آتش خشم را فرو نشانده و آسمان دل خود را با آن بهاری نمایند.
8-در روایات دلنشین معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) وارد شده که اگر شخص عصبانی نشسته، بایستد و اگر ایستاده بنشیند و صورت از آن صحنه برگرداند یا دراز بکشد
9-یکی دیگر از درمان های مۆثر در جهت کنترل عصبانیّت آن است که به هنگام عصبانیّت، صورت را بر زمین گذاشته و به درگاه خداوند بی همتا سجده نماید و از آن قدرت بی مثال برای فروکش کردن این آتش شیطانی یاری بجوید.
10-ذکر یونسیه یعنی ذکر «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین»نیز بهترین درمان برای امراض وحی از جمله عصبانیت و خشم است